GELİR VERGİSİ KANUNU (G.V.K.)
Kanun Numarası : 193
Kabul Tarihi : 31/12/1960
Yayımlandığı Resmî Gazete : Tarih : 6/1/1961 Sayı : 10700
Yayımlandığı Düstur : Tertip : 4 Cilt : 1 Sayfa : 850
Tamamını pdf olarak indirmek için tıklayınız.
https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.4.193.pdf
Bu Kanunun yürürlükte olmayan hükümleri için bakınız
“Yürürlükteki Bazı Kanunların Mülga Hükümleri Külliyatı”
Cilt: 1 Sayfa: 517
Bu Kanun ile ilgili olarak Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe giren
yönetmelik için,”Yönetmelikler Külliyatı”nın kanunlara göre
düzenlenen nümerik fihristine bakınız.
BİRİNCİ KISIM
Mükellefiyet
BİRİNCİ BÖLÜM
Verginin Mevzuu
Mevzuu:
Madde 1 – (Değişik: 7/1/2003-4783/1 md.)
Gerçek kişilerin gelirleri gelir vergisine tâbidir. Gelir bir gerçek kişinin bir takvim yılı
içinde elde ettiği kazanç ve iratların safi tutarıdır.
Gelirin unsurları:
Madde 2 – (Değişik: 7/1/2003-4783/2 md.)
Gelire giren kazanç ve iratlar şunlardır :
1. Ticarî kazançlar,
2. Ziraî kazançlar,
3. Ücretler,
4. Serbest meslek kazançları,
5. Gayrimenkul sermaye iratları,
6. Menkul sermaye iratları,
7. Diğer kazanç ve iratlar.
Bu Kanunda aksine hüküm olmadıkça, yukarıda yazılı kazanç ve iratlar gelirin
tespitinde gerçek ve safi miktarları ile nazara alınır.
3350
İKİNCİ BÖLÜM
Tam Mükellefiyet
Mükellefler:
Madde 3 – Aşağıda yazılı gerçek kişiler Türkiye içinde ve dışında elde ettikleri
kazanç ve iratların tamamı üzerinden vergilendirilirler:
1. Türkiye’de yerleşmiş olanlar;
2. (Değişik: 19/2/1963-202/1 md.) Resmi daire ve müesseselere veya merkezi
Türkiye’de bulunan teşekkül ve teşebbüslere bağlı olup adı geçen daire, müessese,teşekkül ve
teşebbüslerin işleri dolayısiyle yabancı memleketlerde oturan Türk vatandaşları (Bu
gibilerden, bulundukları memleketlerde elde ettikleri kazanç ve iratları dolayısiyle Gelir
Vergisine veya benzeri bir vergiye tabi tutulmuş bulunanlar, mezkür kazanç ve iratları
üzerinden ayrıca vergilendirilmezler.)
Türkiye’de yerleşme:
Madde 4 – Aşağıda yazılı kimseler Türkiye’de yerleşmiş sayılır:
1. İkametgahı Türkiye’de bulunanlar (İkametgah,Kanunu Medeninin 19 uncu ve
mütaakıp maddelerinde yazılı olan yerlerdir);
2. (Değişik: 19/2/1963-202/2 md.) Bir takvim yılı içinde Türkiye’de devamlı olarak
altı aydan fazla oturanlar (Geçici ayrılmalar Türkiye’de oturma süresini kesmez.)
Yerleşme sayılmıyan haller:
Madde 5 – Aşağıda yazılı yabancılar memlekette altı aydan fazla kalsalar dahi,
Türkiye’de yerleşmiş sayılmazlar:
1. Belli ve geçici görev veya iş için Türkiye’ye gelen iş, ilim ve fen adamları,
uzmanlar, memurlar, basın ve yayın muhabirleri ve durumları bunlara benziyen diğer
kimselerle tahsil veya tedavi veya istirahat veya seyahat maksadiyle gelenler;
2. Tutukluk, hükümlülük veya hastalık gibi elde olmıyan sebeplerle Türkiye’de
alıkonulmuş veya kalmış olanlar.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Dar Mükellefiyet
Mükellefler ve mevzuu:
Madde 6 – (Değişik: 24/12/1980-2361/2 md.)
Türkiyede yerleşmiş olmayan gerçek kişiler sadece Türkiye’de elde ettikleri kazanç ve
iratlar üzerinden vergilendirilirler.
Kazanç veya iradın Türkiye’de elde edilmesi:
Madde 7 – (Değişik: 27/3/1969-1137/1 md.) Dar mükellefiyete tabi kimseler
bakımından kazanç ve iradın Türkiye’de elde edildiği aşağıdaki şartlara göre tayin olunur:
1. (Değişik: 31/12/1981-2574/1 md.) Ticari kazançlarda: Kazanç sahibinin Türkiye’de
işyerinin olması veya daimi temsilci bulundurması ve kazancın bu yerlerde veya bu
temsilciler vasıtasiyle sağlanması (Bu şartları haiz olsalar dahi iş merkezi Türkiye’de
bulunmayanlardan, ihraç edilmek üzere Türkiye’de satın aldıkları veya imal ettikleri malları
Türkiye’de satmaksızın yabancı memleketlere gönderenlerin bu işlerden doğan kazançları
Türkiye’de elde edilmiş sayılmaz.)
3351
Türkiye’de satmaktan maksat, alıcı veya satıcının veya her ikisinin Türkiye’de olması
veya satış aktinin Türkiye’de yapılmış olmasıdır. İş merkezinden maksat ise, iş bakımından
muamelelerin bilfiil toplandığı ve idare edildiği merkezdir.
2. Zirai kazançlarda: Zirai faaliyetlerin Türkiye’de icra edilmesi;
3. Ücretlerde:
a) Hizmetin Türkiye’de ifa edilmiş veya edilmekte olması veya Türkiye’de
değerlendirilmesi;
b) (Değişik: 24/12/1980-2361/3 md.) Türkiye’de kain müesseselerin idare meclisi
başkan ve üyelerin, denetçilerine, tasfiye memurlarına ait huzur hakkı, aidat, ikramiye ve
benzerlerinin Türkiye’de değerlendirilmesi;
4. Serbest meslek kazançlarında: Serbest meslek faaliyetlerinin Türkiye’de icra
edilmesi veya Türkiye’de değerlendirilmesi;
5. Gayrimenkul sermaye iratlarında: Gayrimenkulün Türkiye’de bulunması ve bu
mahiyetteki mal ve hakların Türkiye’de kullanılması veya Türkiye’de değerlendirilmesi;
6. Menkul sermaye iratlarında: Sermayenin Türkiye’de yatırılmış olması;
7. Diğer kazanç ve iratlarda: Bu kazanç veya iratları doğuran işin veya muamelenin
Türkiye’de ifa edilmesi veya Türkiye’de değerlendirilmesi;(1)
Bu maddenin 3 üncü, 4 üncü, 5 inci ve 7 nci bentlerinde sözü edilen
değerlendirmeden maksat, ödemenin Türkiye’de yapılması veya ödeme yabancı memlekette
yapılmışsa, Türkiye’de ödiyenin veya nam ve hesabına ödeme yapılanın hesaplarına intikal
ettirilmesi veya karından ayrılmasıdır.
İş yeri ve daimi temsilci:
Madde 8 – 7 nci maddenin 1 numaralı bendinde yazılı iş yeri, Vergi Usul Kanunu
hükümlerine göre tayin olunur.
Aynı maddede yazılı daimi temsilci, bir hizmet veya vekalet akdi ile temsil edilene
bağlı olup, onun nam ve hesabına muayyen veya gayrimuayyen bir müddetle veya mütaaddit
ticari muameleler ifasına yetkili bulunan kimsedir.
Aşağıda yazılı kimseler, başkaca şartlar aranmaksızın temsil edilenin daimi temsilcisi
sayılırlar.
1. Ticari mümessiller, tüccar vekilleri ve memurları ile Ticaret Kanununun
hükümlerine göre acenta durumunda bulunanlar;
2. (Değişik: 19/2/1963-202/4 md.) Temsil edilene ait reklam giderleri hariç olmak
üzere giderleri devamlı olarak kısmen veya tamamen temsil edilen tarafından ödenenler;
3. Mağaza veya depolarında temsil edilen hesabına konsinyasyon suretiyle satmak
üzere devamlı olarak mal bulunduranlar.
Bir kimsenin birkaç kişiyi aynı zamanda temsil etmesi daimi temsilcilik vasfını
değiştirmez.
——————————
(1) Bu bentte geçen “Sair kazanç ve iratlarda” ibaresi; 22/7/1998 tarih ve 4369 sayılı Kanunun 81/C
maddesi ile “Diğer kazanç ve iratlarda“ şeklinde değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
3352
İKİNCİ KISIM
Muaflık ve İstisnalar
BİRİNCİ BÖLÜM
Esnaf Muaflığı
Vergiden muaf esnaf:
Madde 9 – (Değişik: 24/12/1980-2361/4 md.)
(Değişik birinci cümle: 22/7/1998-4369/26 md.) Ticaret ve sanat erbabından aşağıda
yazılı şekil ve suretle çalışanlar gelir vergisinden muaftır.
1. Motorlu nakil vasıtaları kullanmamak şartı ile gezici olarak veya bir işyeri
açmaksızın perakende ticaret ile iştigal edenler (Giyim eşyalarıyla zati ve süs eşyaları, değeri
yüksek olan ev eşyaları ile pazar takibi suretiyle gıda, bakkaliye ve temizlik maddelerini ve
sabit iş yerlerinin önünde sergi açmak suretiyle o iş yerlerinde satışı yapılan aynı neviden
malları satanlar hariç)(1)
2. Bir işyeri açmaksızın gezici olarak ve doğrudan doğruya müstehlike iş yapan
hallaç, kalaycı, lehimci, musluk tamircisi, çilingir, ayakkabı tamircisi, kundura boyacısı,
berber, nalbant, fotoğrafçı, odun ve kömür kırıcısı, çamaşır yıkayıcısı ve hammallar gibi
küçük sanat erbabı;
3. Köylerde gezici olarak her türlü sanat işleri ile uğraşanlar ile aynı yerlerde aynı
işleri bir işyeri açmak suretiyle yapanlardan 47 nci maddede yazılı şartları haiz bulunanlar (51
nci madde şümulüne girenler bu muafiyetten faydalanamazlar);
4. Nehir, göl ve denizlerde ve su geçitlerinde toplamı 50 rüsum tonilatoya (50 rüsum
tonilato dahil) kadar makinesiz veya motorsuz nakil vasıtaları işletenler; hayvanla veya bir
adet hayvan arabası ile nakliyecilik yapanlar (Bu bentte yazılı ölçüler, birlikte yaşıyan eşlerle
velayet altındaki çocuklar hakkında veya ortaklık halindeki işletmelerde, bu kimselerin veya
ortaklığın işlettiği vasıtalar toplu olarak nazara alınmak suretiyle tespit edilir);
5. Ziraat işlerinde kullandıkları hayvan, hayvan arabası, motor, traktör gibi vasıtalar
veya sandallarla nakliyeciliği mutat hale getirmeksizin ara sıra ücret karşılığında eşya ve
insan taşıyan çiftçiler;
——————————
(1) Bu bendin parantez içi hükmü; “(Halı, kilim, battaniye, mensucat, trikotaj, saat, kıymetli maden
ve madeni eşyalar gibi değeri yüksek olan maddeleri perakende olarak satanlarla, giyilecek eşya, gıda ve
her türlü bakkaliye maddelerinin pazar takibi suretiyle satışını mutat meslek haline getirenler hariç)”
şeklinde iken, 22/7/1998 tarih ve 4369 sayılı Kanunun 26 ncı maddesi ile metne işlendiği şekilde
değiştirilmiştir.
3353
6. (Değişik: 28/3/2007-5615/1 md.) Evlerde kullanılan dikiş, nakış, mutfak robotu, ütü ve
benzeri makine ve aletler hariç olmak üzere, muharrik kuvvet kullanmamak ve dışarıdan işçi
almamak şartıyla; oturdukları evlerde imal ettikleri havlu, örtü, çarşaf, çorap, halı, kilim, dokuma
mamûlleri, kırpıntı deriden üretilen mamûller, örgü, dantel, her nevi nakış işleri ve turistik eşya,
hasır, sepet, süpürge, paspas, fırça, yapma çiçek, pul, payet, boncuk işleme, tığ örgü işleri, ip ve
urganları, tarhana, erişte, mantı gibi ürünleri işyeri açmaksızın veya yıl içinde gerçekleştirilen satış
tutarı, ilgili yıl için geçerli olan asgari ücretin yıllık brüt tutarından fazla olmamak üzere, internet ve
benzeri elektronik ortamlar üzerinden satanlar. Bu ürünlerin, pazar takibi suretiyle satılması ile
ticarî, ziraî veya meslekî faaliyetleri dolayısıyla gelir ve kurumlar vergisi mükellefi olanların
düzenledikleri hariç olmak üzere; düzenlenen kermes, festival, panayır ile kamu kurum ve
kuruluşlarınca geçici olarak belirlenen yerlerde satılması muaflıktan faydalanmaya engel değildir.(3)
7. (Ek: 4/6/2008-5766/8 md.) Ticari işletmelere ait atıkları mutat olarak veya belli
aralıklarla satın alanlar hariç olmak üzere, bir işyeri açmaksızın kendi nam ve hesabına münhasıran
kapı kapı dolaşmak suretiyle her türlü hurda maddeyi toplayarak veya satın alarak bu malların
ticaretini yapanlara veya tekrar işleyenlere satanlar;(1)
8. (Değişik: 31/5/2012-6322/4 md.) Bu Kanunun 47 nci maddesinde yazılı şartları haiz
olanlardan kendi ürettikleri ürünleri satanlara münhasır olmak üzere el dokuma işleri, bakır
işlemeciliği, çini ve çömlek yapımı, sedef kakma ve ahşap oyma işleri, kaşıkçılık, bastonculuk,
semercilik, yazmacılık, yorgancılık, keçecilik, lüle ve oltu taşı işçiliği, çarıkçılık, yemenicilik,
oyacılık ve bunlar gibi geleneksel, kültürel, sanatsal değeri olan ve kaybolmaya yüz tutan meslek
kollarında faaliyette bulunanlar;(1)
9. (Ek: 21/3/2018-7103/3 md.) 14/3/2013 tarihli ve 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu
uyarınca lisanssız yürütülebilecek faaliyetler kapsamında yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı
elektrik enerjisi üretimi amacıyla, sahibi oldukları veya kiraladıkları konutların çatı ve/veya
cephelerinde kurdukları kurulu gücü azami 50 kW’a kadar (50 kW dâhil) olan (Kat maliklerince
ana gayrimenkulün ortak elektrik enerjisi ihtiyacının karşılanması amacıyla kurulan dâhil) yalnızca
bir üretim tesisinden üretilen elektrik enerjisinin ihtiyaç fazlasını son kaynak tedarik şirketine
satanlar (Bu bendin uygulanmasında üçüncü fıkra hükmü dikkate alınmaz.);(2)(6)
10. (Ek:11/11/2020-7256/15 md.) Ayrı bir iş yeri açmaksızın ve sanayi tipi veya seri
üretim yapabilen makine ve alet kullanmaksızın oturdukları evlerde imal ettikleri malları internet
ve benzeri elektronik ortamlar üzerinden satanlar. Bu bent kapsamında esnaf muaflığından
faydalanılabilmesi için Esnaf Vergi Muafiyeti Belgesi alınması, Türkiye’de kurulu bankalarda bir
ticari hesap açılması ve tüm hasılatın münhasıran bu hesap aracılığıyla tahsil edilmesi şarttır.
Bankalar, bu bent kapsamında açılan ticari hesaplara aktarılan tutarlar üzerinden, aktarım tarihi
itibarıyla %4 (bir ve üzeri işçi çalıştırıldığı durumda %2) oranında gelir vergisi tevkifatı yapmak ve
98 ve 119 uncu maddelerdeki esaslar çerçevesinde beyan edip ödemekle yükümlüdür. İstihdama
bağlı indirimli oranın uygulanması için ilgili ayda bir işçinin en az on gün süreyle çalıştırılması
gerekir. Bu hasılat tutarı üzerinden ayrıca 94 üncü madde kapsamında tevkifat yapılmaz. Bu bent
kapsamında elde edilen hasılatın 220.000 (320.000) Türk lirasını aşması hâlinde, mükellef izleyen
takvim yılı başından itibaren gerçek usulde vergilendirilir ve tekrar bu muafiyetten faydalanamaz.
Bentte yer alan hasılat koşulu dışındaki diğer şartların ihlal edildiğinin tespit edilmesi hâlinde
muafiyetten faydalanılamaz ve zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler, vergi ziyaı cezası
kesilmek suretiyle gecikme faiziyle birlikte tahsil olunur. Bentte yer alan oranları ve tutarı, yarısına
kadar indirmeye ve iki katına kadar artırmaya Cumhurbaşkanı yetkilidir. (4)(5)
11. (Ek: 31/5/2012-6322/4 md.) Yukarıdaki bentlerde sözü edilen işlere benzerlik
gösterdikleri Maliye Bakanlığınca kabul edilen ticaret ve sanat işleri ile iştigal edenler.(2)
——————————
(1) 4/6/2008 tarihli ve 5766 sayılı Kanunun 8 inci maddesiyle 1/7/2008 tarihinden geçerli olmak
üzere; (6) numaralı bentten sonra gelmek üzere (7) numaralı bent eklenmiş ve sonraki bentte yer
alan “1-6 numaralı” ibaresi “1-7 numaralı” şeklinde değiştirilerek bent numarası buna göre teselsül
ettirilmiştir.
(2) 21/3/2018 tarihli ve 7103 sayılı Kanunun 3 üncü maddesiyle (8) numaralı bentten sonra
gelmek üzere (9) numaralı bent eklenmiş ve mevcut (9) numaralı bent (10) numaralı bent olarak
teselsül ettirilmiştir.
(3) 18/1/2019 tarihli ve 7162 sayılı Kanunun 1 inci maddesiyle bu bende “işyeri açmaksızın”
ibaresinden sonra gelmek üzere “veya yıl içinde gerçekleştirilen satış tutarı, ilgili yıl için geçerli
olan asgari ücretin yıllık brüt tutarından fazla olmamak üzere, internet ve benzeri elektronik
ortamlar üzerinden” ibaresi eklenmiştir.
(4) 11/11/2020 tarihli ve 7256 sayılı Kanunun 15 inci maddesiyle bu fıkraya (9) numaralı
bendinden sonra gelmek üzere bent eklenmiş ve mevcut (10) numaralı bent buna göre teselsül
ettirilmiştir.
(5) Bu bentte daha önce 220.000 olarak yer alan tutar aynen bırakılmış olup, 21/12/2021 tarihli
ve 31696 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Hazine ve Maliye Bakanlığının (Gelir İdaresi
Başkanlığı) Seri No: 317 Gelir Vergisi Genel Tebliği ile 2022 takvim yılında uygulanmak üzere
getirilen miktar metne parantez içinde siyah puntolarla işlenmiştir. Daha önce yapılan değişiklikler
için, Kanunun sonundaki “ÇEŞİTLİ MEVZUAT İLE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER CETVELİ”ne
bakınız.
(6) 3/11/2022 tarihli ve 7420 sayılı Kanunun 1 inci maddesiyle bu bentte yer alan “25 kW”
ibareleri “50 kW” şeklinde değiştirilmiştir.
3354
(Mülga ikinci fıkra: 22/7/1998-4369/26 md.)
(Mülga üçüncü fıkra: 11/8/1999-4444/14 md.; Yeniden düzenleme: 28/3/2007-
5615/1 md.) Ticarî, ziraî veya meslekî kazancı dolayısı ile gerçek usûlde Gelir Vergisine tâbi
olanlar ile yukarıda sayılan işleri Gelir ve Kurumlar Vergisi mükelleflerine bağlılık arz
edecek şekilde yapanlar esnaf muaflığından faydalanamazlar.
(Ek fıkra: 22/7/1998-4369/26 md.) Esnaf muaflığı şartlarını topluca taşıyanlar bu
muaflıktan yararlanabilmek için ilgili esnaf odasına kayıt olmak ve durumlarını tevsik etmek
suretiyle belediyeden “Esnaf Muaflığı Belgesi” almak zorundadırlar. (Mülga hükümler:
11/8/1999-4444/14 md.) (…)
(Ek fıkra: 22/7/1998-4369/26 md.) Esnaf muaflığından faydalananlar faaliyetleri ile
ilgili olarak satın aldıkları mallara ve giderlerine ilişkin, gelir ve kurumlar vergisi
mükelleflerinden aldıkları belgeleri saklamak zorundadırlar. Vergi Usul Kanunu hükümlerine
göre yoklamaya yetkililer veya yoklamaya yetkililerle birlikte belediye zabıtalarınca
müştereken yapılan denetimlerde, vergiden muaf esnafın bir takvim yılı içinde bir defa mal
alış ve giderlerine ilişkin belgeleri yanında bulundurmadığının veya bulundurduğu belgenin
satışını yaptığı mal ve hizmetle ilişkisinin olmadığının tespiti halinde, “Esnaf Muaflığı
Belgesi” iptal edilir. Belgesi iptal edilenlerden muaflık şartlarını taşıyanlar, aynı faaliyete
devam etmek istemeleri halinde yeniden belge almak zorundadırlar.
(Ek fıkra: 4/12/1985-3239/39 md.; Değişik fıkra: 22/7/1998-4369/26 md.) Bir işyeri
açmaksızın münhasıran gezici olarak, milli piyango bileti satanlar ile 4077 sayılı Tüketicinin
Korunması Hakkında Kanuna göre gerçek ve tüzel kişilerin mallarını iş akdi ile bağlı
olmaksızın bunlar adına kapı kapı dolaşmak suretiyle tüketiciye satanlar yukarıdaki şartlarla
sınırlı olmaksızın gelir vergisinden muaftır.
(Ek fıkra: 31/5/2012 -6322/4 md.) Esnaf muaflığına ilişkin şartları taşıyanlara
talepleri halinde vergi dairesince Esnaf Vergi Muafiyeti Belgesi verilir. Bu belgenin şekil ve
muhtevasının tayin ve tespiti ile iptali ve uygulamaya ilişkin usul ve esasları belirlemeye
Maliye Bakanlığı yetkilidir.
(Ek fıkra: 26/12/1993-3946/6 md.) Bu muaflığın, 94 üncü madde uyarınca tevkif
suretiyle kesilen vergiye şümulü yoktur.
3355
İKİNCİ BÖLÜM
Vergiden Muaf Çiftçiler
Küçük çiftçi muaflığı:
Madde 10 – (Mülga: 22/7/1998-4369/82 md.)
Küçük çiftçi muaflığının hududu:
Madde 11 – (Mülga: 22/7/1998-4369/82 md.)
İşletme büyüklüğü ölçüsü:
Madde 12 – (Mülga: 22/7/1998-4369/82 md.)
Satış tutarı ölçüsü:
Madde 13 – (Mülga:22/7/1998-4369/82 md.)
Muaflıktan mükellefliğe, mükelleflikten muaflığa geçiş:
Madde 14 – (Mülga: 22/7/1998-4369/82 md.)
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Diğer Muaflıklar
Diplomat muaflığı:
Madde 15 – Yabancı Devletlerin Türkiye’de bulunan elçi,maslahatgüzar ve
konsolosları (Fahri konsoloslar hariç) ile elçilik ve konsolosluklara mensubolan ve o
memleketin uyrukluğunda bulunan memurları, Türkiye’de resmi bir göreve memur edilenler
bu sıfatlarından dolayı ve karşılıklı olmak şartiyle Gelir Vergisinden muaftırlar.
Bu muaflığın menkul sermaye iradı üzerinden tevkif suretiyle alınan vergiye şümulü
yoktur.
Ücret istisnası:
Madde 16 – Yabancı elçilik ve konsoloslukların 15 inci maddeye girmeyen memur ve
hizmetlilerinin yalnız bu işlerinden dolayı aldıkları ücretler karşılıklı olmak şartiyle Gelir
Vergisinden istisna edilir.
Göçmen ve mülteci muaflığı:
Madde 17 – (Mülga: 22/7/1998-4369/82 md.)
Serbest meslek erbabında yaşlılık muaflığı:
Mükerrer Madde 17 – (Ek: 19/2/1963-202/11 md.; Mülga: 24/12/1980-2361/11 md.)
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Kazançlarda İstisnalar
Serbest meslek kazançlarında:
Madde 18 – (Değişik: 4/12/1985-3239/40 md.)
(Değişik birinci fıkra: 11/8/1999-4444/4 md.) Müellif, mütercim, heykeltraş, hattat,
ressam, bestekar, bilgisayar programcısı ve mucitlerin ve bunların kanuni mirasçılarının şiir,
hikaye, roman, makale, bilimsel araştırma ve incelemeleri, bilgisayar yazılımı, röportaj,
karikatür, fotoğraf, film, video band,radyo ve televizyon senorya ve oyunu gibi eserlerini
gazete, dergi, bilgisayar ve internet ortamı, radyo, televizyon ve videoda yayınlamak veya
kitap, CD, disket, resim, heykel ve nota halindeki eserleri ile ihtira beratlarını satmak
veya bunlar üzerindeki mevcut haklarını devir ve temlik etmek veya kiralamak suretiyle elde
ettikleri hasılat Gelir Vergisinden müstesnadır.
3356
Eserlerin neşir, temsil, icra ve teşhir gibi suretlerle değerlendirilmesi karşılığında
alınan bedel ve ücretler istisnaya dahildir.
Yukarıda yazılı kazançların arızi olarak elde edilmesi istisna hükmünün
uygulanmasına engel teşkil etmez.
Serbest meslek kazançları istisnasının, bu Kanunun 94 üncü maddesi uyarınca tevkif
suretiyle ödenecek vergiye şümulü yoktur.
(Ek fıkra:5/12/2019-7194/10 md.) Bu madde kapsamındaki kazançları toplamı 103
üncü maddede yazılı tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı aşanlar bu istisnadan
faydalanamazlar. Bu durumda olanların, 94 üncü maddenin birinci fıkrası
kapsamında tevkifat yapma yükümlülüğü yoktur.
PTT Acentalarında kazanç istisnası:
Mükerrer Madde 18 – (Ek: 24/3/1988-3418/23 md.)
PTT acentalığı faaliyetinden elde edilen kazançlar,gelir vergisinden müstesnadır.Bu
kazanç istisnasının, bu Kanunun 94 üncü maddesi uyarınca tevkif suretiyle ödenecek vergiye
şümulü yoktur.
Ticarî ve ziraî kazançlarda yatırım indirimi istisnası:
Madde 19- (Mülga: 30/3/2006-5479/2 md.)
Kreş ve gündüz bakımevleri ile eğitim ve öğretim işletmelerinde kazanç istisnası:(1)(2)
Madde 20- (Mülga: 24/12/1980-2361/14 md.; Yeniden düzenleme: 16/7/2004-
5228/27 md.)
Özel kreş ve gündüz bakımevleri ile okul öncesi eğitim, ilköğretim, özel eğitim ve
orta öğretim özel okullarının işletilmesinden elde edilen kazançlar, ilgili Bakanlığın görüşü
alınmak suretiyle Maliye Bakanlığının belirleyeceği usul ve esaslar çerçevesinde beş
vergilendirme dönemi gelir vergisinden müstesnadır. İstisna, kreş ve gündüz bakımevleri ile
okulların faaliyete geçtiği vergilendirme döneminden itibaren başlar.
Genç girişimcilerde kazanç istisnası:(3)
Mükerrer Madde 20 – (Ek:4/12/1985-3239/41 md; Mülga: 26/12/1993-3946/38 md.;
Yeniden düzenleme: 29/1/2016-6663/1 md.)
Ticari, zirai veya mesleki faaliyeti nedeniyle adlarına ilk defa gelir vergisi
mükellefiyeti tesis olunan ve mükellefiyet başlangıç tarihi itibarıyla yirmi dokuz yaşını
doldurmamış tam mükellef gerçek kişilerin, faaliyete başladıkları takvim yılından itibaren üç
vergilendirme dönemi boyunca elde ettikleri bu kazançlarının 75.000 Türk lirasına kadar olan
kısmı, aşağıdaki şartlarla gelir vergisinden müstesnadır.
1. İşe başlamanın kanuni süresi içinde bildirilmiş olması,
2. Kendi işinde bilfiil çalışılması veya işin kendisi tarafından sevk ve idare edilmesi
(Çırak, kalfa veya yardımcı işçi çalıştırmak ya da seyahat, hastalık, askerlik, tutukluluk ve
hükümlülük gibi zaruri ayrılmalar dolayısıyla geçici olarak işinde bilfiil çalışmamak bu şartı
bozmaz.),
3. Faaliyetin adi ortaklık veya şahıs şirketi bünyesinde yapılması hâlinde tüm
ortakların işe başlama tarihi itibarıyla bu maddedeki şartları taşıması,
——————————
(1) Bu madde başlığı “Maden suları kazançları istisnası:” iken, 16/7/2004 tarihli ve 5228 sayılı
Kanunun 27 nci maddesiyle “Eğitim, öğretim ve sağlık hizmet işletmelerinde kazanç istisnası:
“şeklinde, daha sonra 20/8/2016 tarihli ve 6745 sayılı Kanunun 5 inci maddesiyle metne işlendiği
şekilde değiştirilmiştir.
(2) 20/8/2016 tarihli ve 6745 sayılı Kanunun 5 inci maddesiyle, bu maddenin birinci fıkrasının birinci
cümlesinde geçen “Okul öncesi eğitim” ibaresi “Özel kreş ve gündüz bakımevleri ile okul öncesi
eğitim” şeklinde değiştirilmiş ve aynı fıkranın ikinci cümlesine “İstisna,” ibaresinden sonra gelmek
üzere “kreş ve gündüz bakımevleri ile” ibaresi eklenmiştir.
(3) Bu madde başlığı “Eğitim, öğretim ve sağlık hizmet işletmelerinde kazanç istisnası:” iken, 29/1/2016
tarihli ve 6663 sayılı Kanunun 1 inci maddesiyle metne işlendiği şekilde yeniden düzenlenmiştir.
3357
4. Ölüm nedeniyle faaliyetin eş ve çocuklar tarafından devralınması hâli hariç olmak üzere,
faaliyeti durdurulan veya faaliyetine devam eden bir işletmenin ya da mesleki faaliyetin eş veya
üçüncü dereceye kadar (bu derece dâhil) kan veya kayın hısımlarından devralınmamış olması,
5. Mevcut bir işletmeye veya mesleki faaliyete sonradan ortak olunmaması.
İstisna kapsamındaki faaliyetlerden kazanç elde edilmemesi veya istisna haddinin altında
kazanç elde edilmesi hâllerinde dahi yıllık beyanname verilir.
Bu istisnanın, bu Kanunun 94 üncü maddesi uyarınca tevkif suretiyle ödenecek vergiye
şümulü yoktur.
Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı
yetkilidir.
Basit usulde tespit olunan kazançlarda gelir vergisi istisnası:
Mükerrer Madde 20/A- (Ek:14/10/2021-7338/1 md.)
Bu Kanuna göre kazançları basit usulde tespit olunan mükelleflerin 46 ncı maddeye göre
tespit edilen kazançları gelir vergisinden müstesnadır.
Sosyal içerik üreticiliği ile mobil cihazlar için uygulama geliştiriciliğinde kazanç istisnası:
Mükerrer Madde 20/B- (Ek:14/10/2021-7338/2 md.)
İnternet ortamındaki sosyal ağ sağlayıcıları üzerinden metin, görüntü, ses, video gibi
içerikler paylaşan sosyal içerik üreticilerinin bu faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlar ile akıllı
telefon veya tablet gibi mobil cihazlar için uygulama geliştirenlerin elektronik uygulama paylaşım
ve satış platformları üzerinden elde ettikleri kazançlar gelir vergisinden müstesnadır.
Bu istisnadan faydalanılabilmesi için Türkiye’de kurulu bankalarda bir hesap açılması ve
bu faaliyetlere ilişkin tüm hasılatın münhasıran bu hesap aracılığıyla tahsil edilmesi şarttır.
Bankalar, bu kapsamda açılan hesaplara aktarılan hasılat tutarı üzerinden, aktarım tarihi
itibarıyla %15 oranında gelir vergisi tevkifatı yapmak ve Kanunun 98 ve 119 uncu maddelerindeki
esaslar çerçevesinde beyan edip ödemekle yükümlüdür. Bu tutar üzerinden 94 üncü madde
kapsamında ayrıca tevkifat yapılmaz.
Mükelleflerin birinci fıkra kapsamı dışında başka faaliyetlerinden kaynaklanan kazanç ya
da iratlarının bulunması istisnadan faydalanmalarına engel değildir.
Birinci fıkra kapsamındaki kazançları toplamı 103 üncü maddede yazılı tarifenin dördüncü
gelir diliminde yer alan tutarı aşanlar ile faaliyete ilişkin tüm gelirlerini ikinci fıkrada belirtilen
şartlara göre tahsil etmeyenler bu istisnadan faydalanamazlar. Bu durumda olanların, 94 üncü
maddenin birinci fıkrası kapsamında tevkifat yapma yükümlülüğü yoktur.
İstisnaya ilişkin şartların taşınmadığının tespit edilmesi halinde eksik tahakkuk etmiş olan
vergi, vergi ziyaı cezası kesilmek suretiyle gecikme faiziyle birlikte tahsil olunur.
Cumhurbaşkanı, bu maddede yer alan tevkifat oranını her bir faaliyet türü için ayrı ayrı
sıfıra kadar indirmeye, bir katına kadar artırmak suretiyle yeniden tespit etmeye; Hazine ve Maliye
Bakanlığı, maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye yetkilidir.
Tarımsal destekleme ödemelerinde kazanç istisnası:
Mükerrer Madde 20/C- (Ek:14/10/2021-7338/3 md.)
Kamu kurum ve kuruluşları tarafından yapılan tarımsal destekleme ödemeleri gelir
vergisinden müstesnadır.
B